24 Oct Στέργια Κάββαλου: «Όλα τα χρώματα και τα παιχνίδια είναι χαρά. Γιατί να τη στερήσεις από το παιδί σου;»

Γεννήθηκε τον Μάρτη του 1982 στην Αθήνα. Τα γαλλικά τα φώναζε από μικρή πάνω στον καναπέ. Όταν κάπως μεγάλωσε λοιπόν, τελείωσε το τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας και πήρε πτυχίο λογοτεχνικής μετάφρασης, ενώ είναι και απόφοιτος του Cultural Management Μεταπτυχιακού της Παντείου.

Γράφει για μεγάλους, γράφει για μικρούς, γράφει ποίηση, θέατρο, διηγήματα, εικονογραφημένα βιβλία. Και διακρίνεται γι’ αυτά. Όπως με τη συλλογή διηγημάτων της “Αλτσχάιμερ trance” με την οποία ήταν υποψήφια στην κατηγορία ‘Πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα’ του λογοτεχνικού περιοδικού Διαβάζω 2011. Ή όπως με Τα αδεσποτάκια της Μπαρτσελόνα (Εκδόσεις Ελληνοεκδοτική) που βρέθηκαν στη Χρυσή Λίστα 2021 του ELNIPLEX.

Η συγγραφέας Στέργια Κάββαλου σε #Συνέντευξη στο #ELNIPLEX.

Συνέντευξη στον Απόστολο Πάππο

Η Στέργια στο παιδικό δωμάτιο…

Ποιος σου έδωσε αυτό το σπάνιο όνομα;

Πήρα το όνομα της γιαγιάς μου της Στεργιωτής. Της έκαναν αεροβάπτισμα τότε στην Κρήτη γιατί κινδύνεψε να πεθάνει και για να στεργιώσει την ονόμασαν έτσι. Επειδή η μαμά μου δεν είναι Κρητικιά και της φάνηκε too much σκέφτηκε να με φωνάζουν Στέργια.

Πώς ήσουν ως παιδί;

Απέκτησα αδερφό όταν ήμουν 8 ετών, που σημαίνει ότι τα πρώτα μου χρόνια τα πέρασα μόνη μου. Μου άρεσε από μικρή να απομονώνομαι στο δωμάτιό μου, να διαβάζω, να μουτζουρώνω, να κάνω τη δασκάλα, να τραγουδάω αλλά είχα και μια πιο κοινωνική πλευρά. Όλο το καλοκαίρι ήμουν έξω και οργάνωνα θεατρικά με τα παιδιά της γειτονιάς. Παίζαμε εστιατόριο, κάναμε camping στην πιλοτή, κυνηγητό, κρυφό, ένας χαμός. Έτσι απέκτησα φίλες τριγύρω, γιατί επειδή πήγαινα σε ιδιωτικό δεν μπορούσα να συναντηθώ με συμμαθητές μου, κανένας δεν έμενε κοντά. Αυτό στην εφηβεία ήταν πολύ δύσκολο.

Ποιο ήταν το αγαπημένο σου παιχνίδι; Σου απαγόρευσαν να παίξεις ποτέ με κάποιο; Σε καθοδήγησαν προς τα πιο «κοριτσίστικα;

Τα παιχνίδια ρόλων. Έπαιζα με τις κούκλες μου, τις φρόντιζα, τις έντυνα, έφτιαχνα την ιστορία τους. Δεν μου άρεσαν τα παζλ, ούτε τα επιτραπέζια. Μόνο με το Hotel είχα τρελαθεί. Θυμάμαι ότι το είχα πάρει με τα λεφτά από τα κάλαντα.

Δεν μου είχαν απαγορεύσει κάτι, όχι. Είχα παιχνίδια, αλλά φτιάχναμε κι εμείς τα παιχνίδια μας, τα βρίσκαμε εμείς. Δεν είχα πχ κουζίνα όπως έχει η κόρη μου τώρα και εκατό διαφορετικά πλαστικά φαγητά αλλά το εστιατόριο που στήναμε κάτω από την πολυκατοικία έκανε θραύση! Φυλλαράκια, ξύλα, χώματα και όταν μας έπαιρναν κάνα σετ με κουζινικά από το ψιλικατζίδικο ή το πανηγύρι γινόταν θέμα. Όλα ήταν αυτοσχέδια. Όλα από την αρχή. Σίγουρα, πάντως, αυτοκινητάκια, σπαθιά και υπερήρωες δεν είχα.

Είχες σκεφτεί ποτέ να μπεις στην ντουλάπα; Κρυβόσουν κάπου;

Στην ντουλάπα μου όχι. Στο δωμάτιό μου, όμως, ναι. Κλείδωνα την πόρτα και πολλές φορές δεν μπορούσα να την ξεκλειδώσω οπότε με έβγαζαν από το παράθυρο. Ήταν το βασίλειό μου αν και υπερβολικά μικρό. Δεν απλωνόμουν σε όλο το σπίτι.

Υπάρχει κάτι, μέσα ή έξω σου, που σε καθόρισε πολύ εκεί στα 80’s και 90’s για να ακολουθήσεις τους δρόμους που ακολούθησες αργότερα;

Στο σχολείο μάς έδιναν πολλά λογοτεχνικά βιβλία. Είχαμε διάβασμα, όχι αστεία. Εργασίες μετά, συζητήσεις, ήταν η χαρά μου. Έγινα αναγνώστρια. Τα Γαλλικά επίσης. Διάλεξα σαν πρώτη γλώσσα τα γαλλικά. Τα άκουγα σε ταινίες στο σπίτι, ανέβαινα πάνω στον καναπέ και έκανα δηλώσεις ότι «εγώ θα πάω να μείνω στη Λυών».

Στα 90’s σίγουρα η μουσική. To grunge*, τρελάθηκα. Ανακάλυψα τον κόσμο και μαζί και τα αγγλικά.

Η Στέργια έξω από το παιδικό δωμάτιο…

Πότε αποφασίζεις να γράψεις μια ιστορία; Και ποια είναι η πρώτη, ανέκδοτη έστω, που σκάρωσες;

Η πρώτη ιστορία ήταν παραμύθι που τελικά κυκλοφόρησε λίγα χρόνια αργότερα από τις εκδ. Ιπτάμενο Κάστρο. Ο αρχικός του τίτλος ήταν «Ένα παράξενο τραγούδι». Έτσι το είχα στείλει σε έναν λογοτεχνικό διαγωνισμό. Κάπου είχα διαβάσει την ανακοίνωση ενός εκδοτικού ότι έψαχνε παραμύθια, δεν είχα κάτι αλλά μου φάνηκε σαν παιχνίδι και είπα να δοκιμάσω να γράψω. Δεν έμαθα ποτέ νέα τους, ο εκδοτικός έκλεισε με συνοπτικές διαδικασίες. Πρόκειται για το βιβλίο «Η ερωτευμένη μπόσα νόβα».

Έχεις αρκετά μη παιδικά βιβλία, μάλιστα τα παιδικά ήρθαν αργότερα στη ζωή σου. Πώς προέκυψαν οι πιο παιδικές ιστορίες; Η μητρότητα; Μια άλλη σου εκδοχή ή ανάγκη;

Τον Μάρτιο του 2010 κυκλοφόρησε η πρώτη μου συλλογή με διηγήματα (Αλτσχάιμερ Trance) και τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου το πρώτο μου βιβλίο για παιδιά (Η κόκκινη πινέζα). Από τότε πάνε κάπως παράλληλα.

Υποθέτω ότι δεν έχω συμφιλιωθεί ακόμα με το γεγονός ότι μεγαλώνω και θα ήθελα να νιώθω την πρώτη χαρά των πάντων όπως ένα παιδί τόσο απόλυτα, τόσο δυνατά. Βλέπω τους μικρούς σαν συνενόχους μου. Θέλω να είμαι πλάι τους, όχι από πάνω τους.

Επειδή έχω τελειώσει Γαλλική Φιλολογία και έκανα για αρκετά χρόνια ιδιαίτερα, μου άρεσε αυτή η σχέση και είπα κάπως να την εξελίξω. Το ότι το 2016 έγινα μαμά νομίζω ότι μου δίνει άλλο perspective, πολλή «έμπνευση» και έξτρα φόρα. Όμως θα γράφω ποίηση, θα γράφω διήγημα, θα ασχοληθώ ξανά με το θέατρο. Όσο άγρια κι αν είναι η ενήλικη ζωή ή μάλλον επειδή είναι άγρια, δεν θέλω να την ξεχάσω μένοντας μόνο στην αθωότητα του παιδικού κόσμου.

Πότε αισθάνεσαι ότι θέλεις να γίνεις συγγραφέας, να μοιραστείς τις ιστορίες σου;

Όταν ήμουν μικρή και με ρωτούσαν απαντούσα φωναχτά «τραγουδίστρια!» και από μέσα μου «συγγραφέας». Τώρα συμβαίνει το ανάποδο…

Η Στέργια στη Ντουλάπα…

Με τη Ντουλάπα (εκδ. Ποταμός) συγκρούεσαι ευρηματικά με τα στερεότυπα και τις διακλαδώσεις τους. Γιατί το έκανες; Υπήρξαν παραπλήσια βιωματικά στοιχεία που σε ώθησαν σε μια τέτοια ιστορία;

Έχω δει μαμάδες να μην αφήνουν τους γιους τους να παίξουν με τα κουζινικά της κόρης μου, να τους παίρνουν παιχνίδια από τα χέρια επειδή είναι «κοριτσίστικα». Με θυμώνει αυτό. Με θυμώνει που στα αγοράκια δίνουμε πιο δυναμικά παιχνίδια για να γίνουν «άντρες». Είναι σχεδόν κακοποιητικό. Όχι σχεδόν, είναι.

Με θυμώνει όταν βλέπω αγοράκια να φοράνε μόνο τα σοβαρά χρώματα λες και είναι μικροί κύριοι και πάνε σε γραφείο. Τα χρώματα είναι χαρά! Τα παιχνίδια είναι χαρά! Όλα τα χρώματα και όλα τα παιχνίδια. Γιατί να θέλεις να τη στερήσεις από το παιδί σου;

Είσαι αντισυμβατική γενικότερα;

Ας πούμε ότι δεν κάνω πράγματα από κεκτημένη ταχύτητα, επειδή έτσι συμβαίνει, επειδή τα βλέπω στους άλλους. Ακούω τι θέλω εγώ και ψάχνω κάθε μέρα να κατανοήσω τη θέση μου στον κόσμο. Δεν μου αρέσουν οι ευθείες γραμμές, θέλω την έκπληξη. Ψάχνω τη συγκίνηση, την αλλαγή.

«Κοριτσίστικα» και «αγορίστικα». Πόσο δρόμο έχουμε να διαΝύσουμε για να διαΛύσουμε εκείνες τις στερεοτυπικές αντιλήψεις που δυσκολεύουν την ψυχή των παιδιών, ήδη από τα τρυφερά τους χρόνια;

Οι περισσότεροι έχουμε ένα φύλο. Εγώ πχ είμαι γυναίκα και τυχαίνει και να αυτοπροσδιορίζομαι ως γυναίκα. Προφανώς τα στερεότυπα είναι υπόθεση χρόνων και χρόνων και τέτοια βάρη δεν τα πετάς εύκολα και πού να τα πετάξεις δηλαδή. Εξυπηρέτησαν μια πραγματικότητα, μια κοινωνική συνθήκη.

Όσο οι ρόλοι και η θέση μας στον κόσμο αλλάζει, χαλαρώνουν και τα ασφυχτικά πλαίσια τα οποία μας υπαγορεύουν πώς θα ντυνόμαστε, πόσα κιλά θα είμαστε, τι θα αγοράζουμε κλπ. Παιδί για μένα σημαίνει να είσαι ελεύθερος να τρέξεις να χαθείς στον πολύχρωμο και πολύπλοκο κόσμο και να φτιάξεις εσύ τη δική σου εικόνα απορρίπτοντας όσα δεν σου ταιριάζουν και αποδεχόμενος ό,τι σε κάνει να νιώθεις οικεία.

Τα τρυφερά χρόνια δεν ξαναγυρνάνε. Θα τα καταπιεί που θα τα καταπιεί η εποχή της βαρβαρότητας, ας μην έχουμε βάλει κι εμείς οι μεγάλοι το χεράκι μας να γίνει αυτό μια ώρα αρχύτερα.

Ένα εικονογραφημένο βιβλίο για παιδιά δεν είναι μόνο κείμενο. Θα ήθελα να μου πεις την αίσθηση που τρύπωσε μέσα σου όταν είδες:

Α) την εικονογράφηση της Ζακλίν Πολενάκη

Β) Το σχήμα «ντουλάπας» το οποίο του έδωσε μια ιδιαίτερη έκταση.

Έστειλα στη Ζακλίν να διαβάσει το κείμενο και της είπα ότι θέλω να το κάνουμε μαζί. Είμαι πολύ τυχερή που είπε αμέσως το ναι. Μετά επικοινώνησα με τον Ποταμό. Η Αναστασία (Λαμπρία) μάς καλοδέχτηκε και τις δύο. Γίναμε τρεις χάριτες και δουλέψαμε πολύ για το αποτέλεσμα. Το σχήμα ήθελα κι εγώ να είναι έτσι, να μοιάζει με ντουλάπα. Δεν είναι μόνο το κείμενο. Όλα μετράνε. Ένα εικονογραφημένο βιβλίο είναι ένα μικρό έργο Τέχνης.

Η Στέργια έξω από τη Ντουλάπα

Ποιες σκέψεις σου έχει γεννήσει όλη αυτή η πολεμική κατάσταση που ζει η Ευρώπη;

Κλαίω, φοβάμαι, λυπάμαι, μουδιάζω, συνηθίζω, θυμώνω, ξεχνάω, ρωτάω σε ποιο κανάλι έχει πόλεμο, μαζεύω ρούχα για τους πρόσφυγες, βρίζω τον Πούτιν, τρώω πιροσκί, αγαπάω τον Τσέχοφ, ανακαλύπτω Ουκρανούς συγγραφείς, φοβάμαι μην μου ξεφύγει τίποτα και ακούσει η μικρή ότι ο πόλεμος δεν είναι παλιά ιστορία, βάζω έξτρα tip όταν παραγγέλνω φαγητό για τους Γιατρούς του Κόσμου, υπνωτίζω τη συνείδησή μου, μετά ξαναξυπνάω και είμαι το ίδιο ανήμπορη μπροστά στη φρίκη, το ίδιο ντροπιασμένη για τα συντρίμμια και τους θανάτους.

Προσπαθώ να συνειδητοποιήσω πόσο σοβαρό είναι «όλο αυτό» την ώρα που με καταπίνει η καθημερινότητα που μοιάζει όλο και λιγότερο ασφαλής.

Είσαι αισιόδοξη για τη ζωή μας; Ανησυχείς;

Ανησυχώ από τη μέρα που γεννήθηκα. Η ζωή από μόνη της δεν έχει καμία σχέση με την αισιοδοξία. Νομοτελειακά. Αισιόδοξη μόνο για κάποιες προσωπικές νίκες.

Το/τα παιδί/παιδιά σου σε τροφοδοτούν με υλικό για τα βιβλία σου;

Τον Απρίλιο θα βγει από την Ελληνοεκδοτική το δεύτερο βιβλίο της σειράς ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΠΑΙΔΙ, με τίτλο «Θυμωμένο γαλατάκι». Πρωταγωνίστρια όπως και στο πρώτο το «Εδώ είναι η μαμά!» είναι η κόρη μου η Μάντη οπότε ναι, όλα τα δίνει εκείνη!

Πες μας κάτι που σε κινητοποιεί και σε κάνει να σηκωθείς και να ζήσεις τη μέρα;

Η περιέργεια για το “what’s next?”. Όταν δεν την έχω, το απλό γεγονός ότι πρέπει να ετοιμάσω το παιδί για το σχολείο.

————–

* είδος εναλλακτικής ροκ που αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1980 στις Η.Π.Α., εμπνευσμένο από την πανκ, το indie και το heavy metal.

Δημοσιεύτηκε 05/04/2022 στο Elpinex.