08 Oct Η συγγραφέας Στέργια Κάββαλου αναπολεί κι εμμένει στην παιδική της ηλικία
Μου αρέσουν τα κείμενά της. Μια ταυτοτική γραφή, με αυθυπαρξία και μέλλον, από την ποίηση και το διήγημα, μέχρι το μυθιστόρημα και το παιδικό βιβλίο. Η Στέργια Κάββαλου μπορεί να ζουμάρει σε μια ζέβρα και να κάνει ένα πεντάχρονο να παρατηρήσει τη μύτη και τα αυτιά της, να ψάξει τους ήχους της. Μπορεί να μετατρέψει ένα κουτάλι σε κάτι σημαντικό, να περιγράψει μια οριακή στιγμή χωρίς κανόνες, μόνο με την εγκυρότητα ενός πυκνού βιώματος. Μπορεί να είναι στην Κρήτη, σε ένα σημείο κοντά στον ουρανό, με την κόρη της, την Μάντη, «διατηρώντας τα πράγματα ολόκληρα». Μπορεί τα πάντα και είναι πολύ κουλ.
Στέργια, σε φαντάζομαι με ένα μολύβι κι ένα σημειωματάριο. Επίσης, στα μάτια μου είσαι μια πένα ταχύτατη. Τι ισχύει στα αλήθεια;
Ένα στα δύο. Δεν έχω ποτέ μαζί μου μολύβια ή στυλό ούτε και χαρτάκια. Μου έχει τύχει όμως να σημειώσω πράγματα στο κινητό, που έγιναν παιδικά βιβλία. Η ταχύτητα, ισχύει. Υπάρχει παραγωγή γιατί νομίζω ότι και ως άνθρωπος έχω μια φόρα, μια ανυπομονησία.
Είσαι για τις ιστορίες. Ήσουν από πάντα;
Νομίζω πως ό,τι μού συμβαίνει το τοποθετώ στο πλαίσιο μιας γενικότερης αφήγησης. Τα βλέπω όλα λίγο κινηματογραφικά.
Το παιδικό βιβλίο, που σαφέστατα είναι ένα είδος δύσκολο, προέκυψε με τον ερχομό της Μάντης;
Η Μάντη γεννήθηκε το 2016. Μέχρι το 2016, είχα ήδη εκδώσει πέντε βιβλία για παιδιά. Με ενδιέφερε από πριν να βρω τρόπο να μιλήσω στα παιδιά, αλλά με τον ερχομό της κόρης έγινε πιο επιτακτικό, πιο εύκολο και πιο fun.
Πώς γράφεις και πού γράφεις; Πώς έρχεται αυτή η θεότητα, που λέγεται έμπνευση;
Αυτή η υψηλή κυρία, λοιπόν, έρχεται σε μια πιο σύνθετη σκέψη που κάνεις, σε βρίσκει στον δύσκολο αποχωρισμό μιας ανάμνησης, σε μια αστεία λεπτομέρεια του σπιτιού, στην απόχρωση μιας παιδικής φωνής, στην παρατήρηση της πιο κραυγαλέας και της πιο ανεπαίσθητης κίνησης. Άλλες φορές, σε παίρνει από τα μούτρα, άλλες είναι πιο ευγενική, χτυπάει πρώτα, πριν μπει. Γράφω στο λάπ τοπ μου, στο γραφείο μου. Είναι ένα πολύχρωμο μικρό δωμάτιο με βιβλιοθήκη, πολλές ζωγραφιές της Μάντης στους τοίχους, το crate της Νίνας και κάτι αλλόκοτους πίνακες.
Πώς βρίσκεις την αποτελεσματική γλώσσα που μιλάει στην ψυχή του πεντάχρονου, οκτάχρονου, δεκάχρονου αναγνώστη;
Θυμάμαι να είμαι πέντε, οκτώ, δέκα. Κι όταν το ξεχνάω το βλέπω γύρω μου. Αλλά επειδή αναπολώ κι εμμένω στην παιδική μου ηλικία, για διάφορους λόγους, δεν τον ξεχνάω συχνά.
Ποιες θεματικές, όσον αφορά στο παιδικό βιβλίο, θίγονται λιγότερο στην Ελλάδα σε σχέση με το εξωτερικό;
Η ταυτότητα φύλου, τα στερεότυπα αναφορικά με το φύλο και την ομορφιά, η έννοια της διευρυμένης οικογένειας.
Τα παιδιά τελικά διαβάζουν και τι;
Διαβάζουν τα βιβλία που θα διαλέξουν τα ίδια από τη σχολική βιβλιοθήκη μία στο τόσο, εκείνα που μπορεί να τους χαρίσουν σε κάποιο πάρτι, τα βιβλία που αγοράζουν οι γονείς τους, αλλά πιο συχνά διαβάζουν υπότιτλους, τα κείμενα στα κουτιά των δημητριακών, τις πινακίδες των δρόμων, τα credits στις τηλεοπτικές σειρές. Τα μικρότερα παιδιά είναι πιο συστηματικοί «αναγνώστες», γιατί θα υπάρξει έστω αυτή η μία ιστορία τη μέρα που θα τα βάλει για ύπνο, θα υπάρξει η νηπιαγωγός που θα διαβάσει το παραμύθι. Από μια ηλικία και μετά, η ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων είναι επιλογή, η οποία σπάνια ενθαρρύνεται, με ευφάνταστο τρόπο, από το σχολείο.
Μίλησέ μου για το τελευταίο σου βιβλίο και την εμπειρία σου όσο το επικοινωνείς με τους εν δυνάμει αναγνώστες.
Λέγεται «Πώς κάνει η ζέβρα;» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σιελ, σε εικονογράφηση της Λίας Φωτιάδου. Εγώ είχα την απορία, όταν σκεφτόμουν πώς κάνει το κάθε ζωάκι, και όταν έφτασα στη ζέβρα συνειδητοποίησα ότι δεν ήξερα. Είναι ένα βιβλίο αστείο που μας δείχνει πώς η απορία γίνεται γνώση και που επιβεβαιώνει αυτό που ήδη θα έπρεπε να ξέρουμε μικροί, μεγάλοι, ότι κανείς δεν τα ξέρει όλα. Η ανταπόκριση είναι πολύ γλυκιά. Πάντα χαίρομαι να συναντώ τα παιδιά από κοντά. Ένας μικρούλης, ο Δημήτρης, σε μια παρουσίαση της ζέβρας στην Κυψέλη ήταν κάπως ανήσυχος στην αρχή, όχι πολύ πρόθυμος να συμμετέχει. Τώρα κοιμάται με το βιβλίο αγκαλιά. Και αυτό είναι κάτι…
Ένας συγγραφέας, όταν γράφει για παιδιά ίσως να προσπαθεί να θυμηθεί το δικό του ατόφιο φέρσιμο στην αντίστοιχη ηλικία ίσως να είναι κάτι εύκολο γι’ αυτόν ίσως τίποτε από τα δύο. Τι συμβαίνει όμως;
Δεν μπορείς να ξεφορτωθείς τον εαυτό σου. Εγώ τουλάχιστον δεν μπορώ. Αλλά ο παιδικός εαυτός σου έχει βιώματα όχι μόνο δικά του, αλλά και των άλλων παιδιών γύρω του, οπότε κάπου εκεί μπλέκεται η δική σου με τη γλώσσα των άλλων κι εκείνη των σύγχρονων παιδιών και γεννιούνται άλλοι ήρωες, που η φωνή τους θυμίζει τη δική σου, αλλά δεν είναι.
Γράφεις κάτι τώρα; Τι περιμένουμε τον επόμενο καιρό;
Τώρα μεταφράζω.Έχω γράψει καινούρια πράγματα. Θα υπάρξει μια νέα συνεργασία το 2025 και μια χριστουγεννιάτικη έκπληξη για φέτος.